THEODOR ADORNO, filósofo, crítico e músico alemán, falecido en 1969, é autor dunha afirmación que, aínda que explicábel, foi rebatida polos feitos: "Non se pode escribir poesía despois do holocausto". Efectivamente secaron moitas plumas diante de tanta barbarie; mais outras persistiron, malia trocaren de tinta, ou dito sen metáforas, de rexistro. E, como a vida segue, tal os gromos nas árbores pola primavera, xurdiron novas voces porque a necesidade de cantar é máis forte que a morte.
Pensaba eu nestas cousas a escoitar o canto dos paxaros, neste caso os de carne e óso e non aquela composición popular non menos fermosa, El cant dels ocells, que espallou o violonchelo de Pau Casals polo ancho mundo e da que posúo trinta e unha versións xa que, dou fe, para min é un magnífico sedante e, por riba, sen contraindicacións.
Foi en terras de Ribadavia primeiro, e do Deza despois, polas que andei en Semana Santa. Non oín o cuco. Se aínda non chegou, non nos fará agardar moito xa que, como se sabe, adoita facelo en abril. Mais os xílgaros e os merlos andaban á retesía nun auténtico festival de bel canto. Era tanta a paz e a beleza que comunicaban que, por contraste, acudíronme á mente as imaxes dos países en guerra que un día si e outro tamén fornecen os informativos. Seguramente foron estas memorias as que me impediron vivir unha experiencia próxima á de San Ero, o frade da Armenteira quen, levado no cantar dun paxariño, tivo un adianto de 300 anos de ceo e regresou, despois de vivilos como un instante, para abraio da comunidade que non o recoñecía.
Será posíbel que, onde estoupan de cote as bombas, fiquen aínda paxaros? E, de ficaren, terán vontade de cantar? Non se negarán a facelo ou cambiarán o rexistro por outro máis desgarrado, como os poetas tras aquel gran conflito que provocou a afirmación de Adorno?
Cantarán porque, xa o dixen, é unha necesidade máis forte que a morte. É máis forte que a morte porque constitúe un acto de resistencia contra a entrega á derrota, un imperativo do instinto de supervivencia.
Hai que cantar, como na infancia, para escorrentar o medo. Hai que cantar, como os antigos bardos, para sinalar o camiño. Hai que cantar, como manda unha vella canción, para alegrarse e criar bo sangue. Os paxaros sábeno desde o comezo dos tempos e por iso namoran o sol e o sol sae para eles malia todo. Velaí o meu convite esta primavera que, no momento en que escribo, promete. Porén, se recúa, que o noso propósito de provocala persista. Como? Cantando mesmo estándomos roucos de chorar.
