SEI DE BOA tinta, non en van exercín o ensino moitos anos, que entre o alumnado –tamén o que aproba todo–, hai unha boa parte que soña cun verán sen libros. Ese é o agasallo que coidan merecer despois de pasaren o curso académico co nariz achegado á letra impresa.
Recordo o asombro que me causou a resposta dun enxeñeiro, devido deputado nas primeiras eleccións democráticas, á pregunta de cales eran as súas lecturas preferidas. Ningunha. El soamente lera os libros da carreira, cousa que confesaba non só sen rubor, senón coa fachenda de non ter desviado nin un milímetro a atención do seu obxectivo profesional. Certo que pertencía á xeración dos que, en literatura, só estudabamos listaxes de autores e obras, acaso algunha característica de cada movemento e máis nada. Salvo honrosas excepcións, poucos profesores ou profesoras fomentaban o gusto pola lectura. Estabamos nos tempos en que Rosalía era letra pequena, situada entre os chamados poetas rexionais. A afección por ler, se era moita, mesmo se tachaba de vicio. E, desde logo, ese vicio, como as boas maneiras, case sempre se levaba posto da casa.
Non vexan elitismo na anterior afirmación. Certo que das casas en que había libros adoitaban saír máis lectores. Porén, coñecín persoas que, unha vez probado o froito prohibido e seducidas polo seu sabor, buscaban o xeito de acceder a novos títulos. E tamén coñecín algunhas que pasaron a xuventude relendo o mesmo exemplar, até sabelo de memoria, porque non tiñan outro. Neste senso, alguén me confesou a súa obsesión por atopar a vida de Santa Xenoveva de Brabante, aquela heroína medieval á que dedicara tantas horas. Regresar a ela, pensaba, era volver a aquel pracer primixenio.
Entón non existía a competencia do universo cibernético, editábanse menos libros que agora e non eran na súa aparencia tan atractivos. Por outra parte, non había até certos niveis lecturas obrigadas. Habíaas, iso si, prohibidas, o que lles daba maior atractivo. Se cadra é o momento de prohibir a lectura, a ver se así a xente nova practica unha actividade sen a que dificilmente se poderá comprender a si mesma e ao mundo en que vive, na que atopará as palabras que lle faltan.
Borges sempre imaxinou o Paraíso como algún tipo de biblioteca. A el renuncia quen non le, porque se nega a entrar na máquina do tempo que nos permite viaxar ao pasado e ao futuro. Ao máis veloz dos transportes, que nos leva en minutos a países lonxincuos e a sociedades exóticas. Á ventá indiscreta que nos asoma a diferentes vidas até sermos parte delas.
Así pois, entremos e animemos a outros a entrar no Paraíso.
